چهارده معصوم

اعتقادات شیعه
خداشناسی
توحید توحید ذاتیتوحید صفاتیتوحید افعالیتوحید عبادیصفات ذات و صفات فعل
فروع توسلشفاعتتبرکاستغاثه
عدل الهی
حُسن و قُبحبداءامر بین الامرین
نبوت
عصمت پیامبرانخاتمیتپیامبر اسلاممعجزهعدم تحریف قرآن
امامت
باورها عصمت امامانولایت تكوینیعلم غیبخلیفة‌اللهغیبتمهدویتانتظار فرجظهور • رجعت
امامان امام علیامام حسنامام حسینامام سجادامام باقرامام صادقامام کاظمامام رضاامام جوادامام هادیامام عسکریامام مهدی
معاد
برزخمعاد جسمانیحشرصراطتطایر کتبمیزان
مسائل برجسته
اهل‌بیتچهارده معصومکرامتتقیهمرجعیتولایت فقیه

چهارده معصوم، عنوانی است برای پیامبر اکرم(ص) و دخترش حضرت فاطمه زهرا(س) و امامان دوازده‌گانه شیعه که به اعتقاد شیعیان از هرگونه گناه و خطا معصوم هستند. اعتقاد به عصمت ایشان ناشی از برخی از آیات مانند آیه تطهیر و آیه اولو الامر و احادیثی همچون حدیث ثقلین است.

ظاهرا عنوان چهارده معصوم در منابع ذکر نشده است؛ اما در برخی روایات به چهارده معصوم اشاره شده است؛‌ از جمله روایتی که درباره خلقت چهارده نور پیش از خلقت آدم(ع) و دیگر مخلوقات نقل شده است.

معرفی و جایگاه چهارده معصوم

برای اطلاعات بیشتر، اینها را هم ببینید: عصمت و برتری اهل بیت

چهارده معصوم، عنوانی است برای پیامبر اسلام(ص)، حضرت فاطمه(س) و امامان دوازده‌گانه شیعه. این عنوان از صفت عصمت این چهارده تن گرفته شده است. از نظر شیعه امامیه چهارده معصوم(ع)، از تمام گناهان - چه کبیره چه صغیره- و از هر گونه سهو و خطا معصوم هستند.

ظاهرا عنوان چهارده معصوم در منابع ذکر نشده است؛ اما در برخی روایات به چهارده معصوم اشاره شده است. از جمله در روایاتی درباره آیه «کَشَجَرَ‌ةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْ‌عُهَا فِی السَّمَاءِ؛ درختى پاک است که ريشه‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است» نقل شده است که شجره رسول خدا(ص) و نسبش در بنی‌هاشم ثابت است. شاخه اصلی آن امام علی(ع)،‌ عنصر و بنیاد آن حضرت فاطمه(س) و شاخه‌ها و ثمره‌های آن امامان هستند.

در روایتی از امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز نقل شده خداوند چهارده هزار سال پیش از خلقت آدم(ع)،‌ چهارده نور از نور عظمت خود خلق کرد. سؤال شد آن چهارده نور کیانند، امام(ع) فرمود: محمد(ص)، علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) و امامان از نسل امام حسین(ع).

چهارده معصوم به لحاظ تقوا و تاییدات الهی بر همه اصحاب برتری دارند و مودت و محبت ایشان بر مسلمانان واجب است. بنابر آموزه‌های شیعه، ولایت و رهبری مسلمانان بر عهده اهل بیت است و نیز مسلمانان باید در مسائل دینی، اهل بیت را مرجع خود بدانند و به ایشان مراجعه كنند.

چهارده معصوم(ع) و مشخصات آنها:

اسمالقابکنیهجایگاهروز تولدسال تولدمحل تولدروز وفاتسال وفاتمحل وفاتعلت وفاتمحل دفن
محمد بن عبداللهرسول الله،‌ مصطفی، سیدالمرسلین، خاتم النبیین، رحمة للعالمینابوالقاسم وابوابراهیمپیامبر اسلام۱۲ یا ۱۷ ربیع‌الاول۱ عام الفیل- ۵۶۹ممکه۲۸ صفر۱۱ه‍.ق-۶۳۲ممدینه--مدینه
فاطمهزهرا، صدیقه، بتول، سیدة نساء العالمینام ابیها، ام الائمهمادر ائمه۸جمادی الثانی۵ بعثتمکه۳ جمادی الثانی۱۱ ه‍.قمدینهبه عقیده شیعیان به علت جراحتی که در جریان بیعت گرفتن برای خلافت ابوبکر بر او وارد شد، به شهادت رسید.نامعلوم (در برخی منابع خانه آن حضرت، بین قبر و منبر پیامبر(ص) در مسجد النبی و قبرستان بقیع به عنوان محل دفن ذکر شده است.)
علی بن ابیطالبامیرالمؤمنیناباالحسن- ابوترابامام اول شیعیان۱۳ رجب۳۰ عام الفیلمکه (کعبه)۲۱ رمضان۴۰ ه‍.قکوفهبا ضربت شمشیر ابن ملجم مرادی در محراب مسجد کوفه به شهادت رسید.نجف
حسن بن علیمجتبیابامحمدامام دوم شیعیان۱۵ رمضان۲ یا ۳ ه‍.قمدینه۲۸ صفر۵۰ ه‍.قمدینهبه دست همسرش جعده دختر اشعث بن قیس و به تحریک معاویه مسموم شد.مدینه(بقیع)
حسین بن علیسید الشهداءاباعبداللهامام سوم شیعیان۳ شعبان۳ یا ۴ ه‍.قمدینه۱۰ محرم عاشورا۶۱ ه‍.قکربلادر جنگ با لشگریان یزید، به همراه یارانش شهید شد.کربلا
علی بن الحسینسجاد، زین العابدیناباالحسنامام چهارم شیعیان۵ شعبان۳۸ ه‍.قمدینه۲۵ محرم۹۵ ه‍.قمدینهبه دستور ولید بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد.مدینه(بقیع)
محمد بن علیباقر العلومابا جعفرامام پنجم شیعیان۱ رجب۵۷ ه‍.قمدینه۷ ذی الحجه۱۱۴ ه‍.قمدینهبه دستور هشام بن عبدالملک خلیفه اموی مسموم و شهید شد.مدینه(بقیع)
جعفر بن محمدصادقاباعبداللهامام ششم شیعیان۱۷ ربیع‌الاول۸۳ ه‍.قمدینه۲۵ شوال۱۴۸ ه‍.قمدینهبه دستور منصور خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.مدینه(بقیع)
موسی بن جعفرکاظماباالحسنامام هفتم شیعیان۷ صفر۱۲۸ ه‍.قمدینه۲۵ رجب۱۸۳ ه‍.قکاظمینبه دستور هارون الرشید خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.کاظمین
علی بن موسیرضااباالحسنامام هشتم شیعیان۱۱ ذی القعده۱۴۸ ه‍.قمدینهآخر صفر۲۰۳ ه‍.قطوس مشهدتوسط مأمون خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.مشهد
محمد بن علیتقی، جواداباجعفرامام نهم شیعیان۱۰ رجب۱۹۵ ه‍.قمدینهآخر ذی القعده۲۲۰ ه‍.قکاظمینبه دستور معتصم خلیفه عباسی توسط همسرش ام فضل دختر مأمون عباسی مسموم و شهید شد.کاظمین
علی بن محمدهادی، نقیاباالحسنامام دهم شیعیان۱۵ ذی الحجة[[سال ۲۱۲ هجری قمری|۲۱۲ ه‍.ق]]مدینه(صریا)۳ رجب۲۵۴ ه‍.قسامرابه دستور المعتز بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شد.سامرا
حسن بن علیزکی، عسکریابامحمدامام یازدهم شیعیان۱۰ ربیع الثانی۲۳۲ ه‍.قمدینه۸ ربیع الاول۲۶۰ ه‍.قسامرابه دستور المعتمد بالله خلیفه عباسی مسموم و شهید شدسامرا
محمدمهدی، قائم، بقیة الله، اباصالحاباالقاسمامام دوازدهم شیعیان۱۵ شعبان۲۵۵ ه‍.قسامراآغاز امامت ۹ ربیع‌الاول ۲۶۰ ه‍.قایشان زنده و از نظرها غایب است.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. برای عصمت پیامبر(ص) نگاه کنید به: علامه حلی، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد قسم الالهيات، ۱۳۸۲ش، ص۱۵۵و۱۵۶؛ لاهیجی، سرمايه ايمان در اصول اعتقادات، ۱۳۷۲ش، ص۹۰. برای عصمت حضرت فاطمه(س) نگاه کنید به: سیدمرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ سبحانی، الاهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل،‌ ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۹. برای عصمت ائمه(ع) نگاه کنید به:‌ علامه حلی، كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد قسم الالهيات، ۱۳۸۲ش، ص۱۸۴؛ فیاض لاهیجی، سرمايه ايمان در اصول اعتقادات، ۱۳۷۲ش، ص۱۱۴و۱۱۵؛ مجلسی، امام شناسی، ۱۳۸۴ش، ص۴۹-۶۱.
  2. سوره ابراهیم،‌ آیه ۲۴.
  3. نگاه کنید به:‌ صفار، بصائرالدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۵۹و۶۰.
  4. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۴و۵،‌ ح۷.
  5. شیخ صدوق،‌کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۳۵و۳۳۶، ح۷.

منابع

  • سبحانی، جعفر، الاهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل،‌ قم، مرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۴۱۲ق.
  • شیخ صدوق،‌ محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق.
  • صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تحقیق و تصحیح محسن کوچه باغی، قم،‌ کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد قسم الالهیات، تعلیقه جعفر سبحانی، قم،‌ مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
  • فیاض لاهیجی، سرمايه ايمان در اصول اعتقادات، تصحیح صادق لاریجانی، تهران، الزهراء، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
  • مجلسی، محمد باقر، امام شناسی(مجلد پنجم حیات القلوب)، قم، سرور، چاپ ششم، ۱۳۸۴ش.
  • مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء‌التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.